एक अन्तरङ्ग संवाद झमक घिमिरेसँग

- पञ्च विस्मृत
✍By Pancha Vismrit


“तपाइँको चिट्ठी पाएकोभरमा त कसरी चिन्ने ? चिट्ठी त कति आउँछ कति !”

एक कागजको टुक्रा मेरो अगाडि सर्छ, सवाल बोकेर । म आफ्नै नोटबुकमार्फत जबाफ फर्काउन चाहन्छु । त्यसका दुई करण हुन्छन् । प्रथम, मलाई स्रष्टाहरु मात्र हैन, स्रष्टाका ‘ह्याण्डराइटिङ’ समेत प्यारो लाग्छ । दोस्रो, बोलेको कुरा उहाँ राम्ररी नै बुझ्नुहुन्छ भन्ने कुराको ज्ञान हुन्न मलाई । एकपल्ट पुलुक्क हेर्छु, तर अनुहारको भाव पढ्न असफल हुन्छु । त्यहाँ हामी सिर्फ दुई छौँ, कसको सहायता लिऊँ ! त्यतिकैमा त्यही कागज सर्छ एक अर्को सवाल बोकेर, “तपाइँ कतै पञ्च विस्मृत त हैन ?”

म पुगेको थिएँ झमक घिमिरेको घर । संवत् २०६० ।

मेरो कविता सङ्ग्रह सोही सालमा प्रकाशित भएको थियो, र झमक घिमिरेको नाममा सोको एकप्रति प्रेषित गरेको थिएँ । कृति प्राप्त भएको जानकारी उहाँले पत्रमार्फत गर्नु भएको थियो– एउटा सुझवसहित, “आँखाले नदेखेता पनि मनमा सजाइएको आकाश सुन्दर हुन्छ । तर विस्मृतजी, साहित्यले समाजसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्छ । त्यसैले हामीले सामाजिक विषयवस्तुहरूप्रति पनि संवेदनशील हुनुपर्छ । ... माया, प्रेम, सौन्दर्य, यौवनका शीतल अनुभूतिहरु लेख्ने तपाइँको कलमले सामाजिक कुराहरुप्रति पनि राम्रोसँग लेख्न सक्छ ।”

अत्यन्तै हृदयग्राही सुझाव थियो त्यो मेरो लागि ।

त्यसपछि हामीबीच पत्र आदानप्रदानको क्रम अघि बढेको थियो । थाहा छैन के के लेखियो, जे भएपनि निर्धक्क भावना पोख्ने काम गरियो । हामीबीच मानवीय नाताभन्दा गहिरो लेखकको नाता थियो । तर दृष्टिकोणहरुमा बाँडिन्थ्यौँ । विचारहरु नमिल्न खोज्थे, तर कहीँ न कहीँ मिलनविन्दु भेट्टाउँथ्यौँ ।

अघि बढ्छु ।

मसित केही सवालहरु हुन्छन्, यात्राको क्रममा मनमा उत्पन्न केही अनुभूतिहरु हुन्छन् । र, एक अनौपचारिक कुराकानी सुरु हुन्छ यसरी :

१, म पञ्च विस्मृत । मसित केही जिज्ञासाहरु छन्, समाधान गरिदिनुसक्नु हुन्छ ? 
झमक घिमिरे : सक्ने भए म गरिदिन्छु, नजानेको त सक्दिनँ ।

२, कति समय दिनुहुन्छ ?
झमक घिमिरे : आज चाहिँ जति माग्नुहुन्छ त्यति नै दिन्छु, भोलिदेखि मेरो काम छ ।

३, यहाँसित भेट भयो, खुसी लाग्यो । “स्वयम् समयको इजलासमा जिउनुको मुद्दा खेपिरहेकी झमक बेकसूर तारिखहरु धाइरहेकी छिन् ।” यसरी तारिख धाइरहेकी झमकको जीवन र जगतप्रतिको धारणा के होला ?
झमक घिमिरे : झमकले कतै आवेग, कतै समवेदना, कतै आक्रोशका स्वरहरु ओकलेकी छे आफ्ना कृतिहरुमा । वास्तवमा झमक त्यतिमै सीमित रहन सक्दिन । झमकको व्यक्तिगत जीवन र सार्वजनिक जीवन अर्कै छ, किन ?
झमक व्यक्तिगत जीवनमा कसैकी छोरी चेली, कुनै वर्गकी सदस्य हो । सार्वजनिक जीवनमा झमक एउटी स्रष्टा हो ।

४, जीवन र जगतको अनुभूति भाषाले उतार्ने काम साहित्य हो । कुनै अनुभूतिहरुलाई व्यक्त नगरिदिँदा कतिको पीडा महसुस हुन्छ तपाइँलाई ?
झमक घिमिरे : सत्य नमिलेको आकाश नै मैले स्वीकारे के हुन्छ ?

५, विचार मन पर्यो। 
साहित्यलाई अनुत्पादक क्षेत्र भनिन्छ नि ? यसको बारेमा के भन्नुहुन्छ ?
झमक घिमिरे : साहित्य आर्थिक हिसाबले चाहिँ पैसा फल्ने क्षेत्र हैन । बौद्धिक हिसाबले चाहिँ उत्पादनशील क्षेत्र हो ।

६, साहित्यकारको व्यक्तित्व कस्तो हुनु पर्छ जस्तो लाग्छ तपाइँलाई ? 
झमक घिमिरे : साहित्यकारको व्यक्तित्व एकदमै सफा हुनुपर्छ । तर त्यस्तो व्यक्तित्व एकै जनामा देखेँ – श्यामप्रसाद शर्मामा छ । उहाँ बडो सरल मान्छे हुनुहुन्छ ।

७, तपाइँलाई म प्रगतिशील साहित्यकार मान्छु । प्रगतिशील र प्रगतिवादका भेदहरु भनिदिनोस् न । 
झमक घिमिरे : प्रगतिशील भनेको मार्क्सवादीलाई सघाउने मात्रै, पूर्णमा मार्क्सवादी हैन । प्रगतिवादी पूर्ण मार्क्सवादी हो ।

म मार्क्सवादी विचार पनि मन पराउँछु, गान्धीको, नेहरुको विचार पनि मन पराउँछु । यसैको आधारले जेवादी भनिदिए पनि म समानतावादी मान्छे हूँ । म कर्मवादी मान्छे हूँ ।

८, परशु प्रधान लेखन स्वयम् विद्रोह हो भन्नुहुन्छ । यसबारे के भन्नु हुन्छ ?
झमक घिमिरे : परशु प्रधानको लेखनलाई म विद्रोह हो भन्ने ठान्दिनँ । उहाँको लेखनमा यौन कुण्ठा, यौनपीडाका कुराहरु हुन्छ । त्यो प्रकृतिमा छ, तर व्यक्त गर्न सकिरहेको छैन मान्छे । त्यो व्यक्तिले व्यक्त गर्न नसकेको कुरो लेखनले भनिदिनु धर्म नै हो ।

९, यौनलाई कुन रुपमा लिनुहुन्छ ?
झमक घिमिरे : प्रकृतिको सुन्दर उपहारको रुपमा लिन्छु म त ।

१०, कविता कस्तो हुनुपर्छ ? र, कविता केका लागि लेख्नुहुन्छ ? म कविताभित्र कविता खोज्छु, सम्झाइदिनोस् न ।
झमक घिमिरे : कविता मानवजीवनवादी हुनुपर्छ । म कविता त्यसैको लागि लेख्छु । तपाइँ कविताभित्र कविता खोज्नु हुन्छ भने पहिला आफैँले आफैँलाईखोज्दा कसो होला ?

११, आजको राजनीतिक परिवेश कस्तो लाग्छ ?
झमक घिमिरे : अहिलेको राजनीतिक परिवेश हेर्दा यस्तो लाग्छ कुर्सीको लागि सङ्घर्ष ।

१२, कवि मनु मञ्जिलले एक पल्ट चिन्ता व्यक्त गर्दै भन्नु भएको थियो कि झमक सुन्दर कविताका स्रष्टा हुन् । तर धेरै फुर्क्याइएकोले कतै आफ्नो डेग छोड्ने त हैन ?
झमक घिमिरे : झमकले डेग छोड्ने कुरो नसोचे पनि हुन्छ । झमकले धेरै दु:ख सुख भोगिसकेकी छे । त्यो विचलित हुन्थी भने त्यतिबेलै हुन्थी नि !

१३, आफूलार्इ मन पर्ने कवि कवयित्रीहरुको नाम लिइदिन सक्नुहुन्छ ?
झमक घिमिरे : नामै मेटियो मेरो दिमगबाट ।

१४, के कारणले होला ?
झमक घिमिरे : किनभने मैले कहिल्यै भेदको दृष्टिकोणले हेर्न जानिनँ ।

१५, कवितामा कला पक्षको स्थान कस्तो देख्नुहुन्छ ?
झमक घिमिरे : कवितामा कला हुनु पर्छ, त्यसको स्थान पनि राम्रै छ । युवा कविहरुमा मुकुल दाइ मन पर्छ ।




+ + +

उहाँको सबैभन्दा ठूलो सम्पति भनेको उहाँको खुट्टा हो । लेख्ने, दराज खोल्ने,चस्मा लगाउने आदि सबै काम खुट्टाले नै गरेको देख्दा जो कोही आश्चार्यचकित हुन्छन् । सबैभन्दा आश्चार्यको कुरा त त्यति भएर पनि उहाँमा निहीत बौद्धिकता, चेतनाको उचाइ र कवि व्यक्तित्व हो, जसका कारण हामी जस्ता केही लेख्छु भन्नेहरु उहाँप्रति श्रद्धाले भित्रैदेखि पग्लिन बाध्य हुन्छौँ ।

मान्छेहरुको सहरमा
अरे मान्छे नै बेपत्ता छ । (नौलो प्रतिविम्ब)

नौलो प्रतिविम्बमा परशु प्रधान लेख्नुहुन्छ, “झमक घिमिरे स्वयम् पीडा र पीडाका कविता हुन् ।”

तर म भन्छु आफ्ना सम्पूर्ण पीडाहरुलाई दबाएर भोलिको सुनौलो बिहान लेख्ने झमक आस्थाका कविता हुन् । कुनै वादको मशाल बोक्न नमान्ने समानतावादी झमकसितको मेरो त्यो छोटो साक्षात्कार अविष्मरणीय रह्यो ।


र, अविस्मरणीय रहनेछन् उहाँका यी शब्दहरूः

“पञ्च विस्मृत नेपाली साहित्यमा उदाउँदा प्रतिभा हुन् । धनकुटाले जन्माएका छोरा हुन् । उनीसँग मेरो पत्रबाट भेट निक्कै अगाडिदेखि नै हुँदै आएको हो । प्रत्यक्ष भेटघाट चाहिँ आजै मात्र मेरो घरमा भयो । विराटनगर र इटहरीलाई आफ्नो कर्मथलो बनाएका पञ्चले मलाई यसअगाडि पनि पत्रबाटै मायाका भावहरू दर्शाउने गर्थे । आथित्यता साटासाट गर्थे ।

हाम्रा विचारहरू आपसमा मिल्दैनन् । विस्मृत एउटा विचार बोक्छन्, म अर्को विचार बोक्छु । तर हामीमा समझदारीको विन्दु एउटै कुरामा हुने गर्छ, त्यो हो मानवता । हामी दुवैको धेरै कुरामा फरक मत भए पनि मानवताको कुरामा एउटै मत हुने गर्छ । आफूभन्दा फरक विचार र धारणाका साथीहरू पनि छन् मेरा । तर म मान्छेलाई विचार र धारणाका आधारमा मित्रवत व्यवहार गर्न छोड्दिनँ । यसैको उपज हो विस्मृत र मेरो मित्रता पनि ।”

२०६१, असार १३, आइतबार
— झमकको डायरी ‘समय-विम्ब’बाट ।





Comments on this article:


जाँदैछु कतै एउटा रेलको डब्बाभित्र कोचिएर । बस्ने सिट छैन, त्यसैले डब्बाकै अन्त्यमा एउटा कुना छ, त्यही कुनामा सकिनसकी टुसुक्क बस्छु र खोल्छु मोबाइलको प्याट्रन । देख्छु पञ्च विस्मृतद्वारा लिखित झमक घिमिरेको सानो अन्तर्वार्ता । घोत्लिँदै कतै डुबिजान्छु । अगाडिको सिटमा मान्छे मस्त निदाएको रहेछ, उसको सिट झुकेर मेरो ख्याउटे गाला तिर पुगेछ, पत्तै पाइन । ट्रेनको एक झड्काले बेस्सरी ठोकियो । आईया...भनेछु । निदाउने मान्छे बिउँझेर आफ्नो सिट कस्यो । म भने मनभरि खेलाईरहेछु दुई होनहार लेखकको प्रश्नउत्तर, र यो गहिरो मित्रताको प्रतीक मानवता !!

जीवन खत्रीः
पढेँ, गज्जब लाग्यो, पुरानो मित्रता लोभलाग्दो। झमक घिमिरेज्यूको केही भनाई खुब मन परे।



Comments

Total Views

Please, leave a comment

Wikipedia

Search results

POEMS FROM THE HIMALAYAS

स्वर : सुनिता थेगिम, सेमिहाङ सिङ्गक; अनुवाद : पञ्च विस्मृत

स्वर : सुनिता थेगिम, विकाश लिम्बू; गीत : हाङपाल आङबुहाङ; अनुवाद : पञ्च विस्मृत

स्वर : विकाश लिम्बू, गीत : हाङपाल आङबुहा, अनुवाद : पञ्च विस्मृत

कथाकार जीवन देवान गाउँलेको आवाजमा "एउटा अरपे गाउँमा"

प्रदर्शनीमा जिन्दगी । कविता । पञ्च विस्मृत

प्रदर्शनीमा जिन्दगी – पञ्च विस्मृत उसको जिन्दगी आज सार्वजनिक स्थलमा प्रदर्शनको लागि टाँगिएको छ । कोही आउँछन् र दुई...

Posted by Pancha Vismrit on Friday, November 13, 2020

प्रवासी प्रवाहमा सहभागिता जनाउँदै

रेगिस्तानी दशैँ । कविता । पञ्च विस्मृत

रेगिस्तानी दशैँ — पञ्च विस्मृत हिउँदको फूलजस्तो निस्तेज उमङ्ग परदेशीका आङमा बेखबर फुल्छ तर, सिङ्गो संवेदन हल्लाएर झर्छ...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, October 22, 2020

ढुङ्गा हुँ म तिमी मलाई । गीत । पञ्च विस्मृत

गाए गीत नगाए कविता - पञ्च विस्मृत ढुङ्गा हुँ म तिमी मलाई, प्रेमले गाल्न नखोज थानमा राख मन्दिरको, दिलमा राख्न नखोज भेल...

Posted by Pancha Vismrit on Monday, September 28, 2020

A Poem by Pancha Vismrit, Translated by Hem Bishwakarma

Day 1 Today is the first day of my participation in this 8-day Russian poetry flash...

Posted by Pancha Vismrit on Wednesday, September 9, 2020

Sagarmatha Sahitya Pratishthan Presents Pancha Vismrit

स्रष्टा परिचय र उपनामको रहस्य -- ४० -------------------------------------------------- कवि पञ्च विस्मृत बजारिया...

Posted by सगरमाथा साहित्य प्रतिष्ठान नेपाल on Sunday, July 26, 2020

कोरोनाले छोडेर गएको दिन । कविता । पञ्च विस्मृत

कोरोनाले छोडेर गएको दिन - पञ्च विस्मृत एक दिन जब खुल्नेछ विश्व जब छोडेर जानेछ कोरोनाले – मजदुरहरुले पेटभर खाना खान...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, July 30, 2020

Pancha Vismrit, Sketched by Krishna Marsani

आशाको रङ । कविता । पञ्च विस्मृत

आशाको रङ — पञ्च विस्मृत मलाई यी उठ्दै गरेका अग्ला घरहरुको रङ खुब मन पर्छ मानौँ कि उठ्दैछन् नैराश्यताको जमिनलाई...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, July 16, 2020

काँडाको ओछ्यानबाट । कविता । पञ्च विस्मृत

काँडाको ओछ्यानबाट म के गरुँ ? कहाँ जाऊँ ? मित्रलाई सम्झूँ कि शत्रुलाई सम्झूँ ? फूललाई सम्झूँ कि काँडालाई सम्झूँ ? सबैको...

Posted by Pancha Vismrit on Monday, April 27, 2020

Prakash Dipsali Writes

परदेशी कवि तथा लेखकहरुको प्रिय नाम हो पञ्च विस्मृत । मलेसियामा रहदा असाध्यै चर्चामा रहेका कवि पञ्च विस्मृत सुन्दर कविता...

Posted by Prakash Dipsali on Monday, April 27, 2020

नेपालबन्द । कविता । पञ्च विस्मृत

नेपालबन्द – पञ्च विस्मृत शोकमग्नझैँ लाग्छ आज यो मनको शहर कुनै सपना बुन्नु छैन न त टिप्नु नै छ जून आज मनको शहर बन्द...

Posted by Pancha Vismrit on Tuesday, March 31, 2020

प्रेम र राजनीति । कविता । पञ्च विस्मृत

प्रेम र राजनीति – पञ्च विस्मृत तिम्रो रुपको वर्णन गर्ने कुनै शब्दको आविस्कार भइसकेको छैन दुनियाँमा । बस, तिम्रो...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, February 13, 2020

आँधीवेहरीसँग जुध्ने । गीत । पञ्च विस्मृत

आँधीवेहरीसँग जुध्ने, साहस जुटाइदेऊ भगवान जीवनयुद्ध जित्ने एउटा, दर्शन सिकाइदेऊ भगवान असल मान्छे बन्न खाजेँ, आफ्ना पराइ...

Posted by Pancha Vismrit on Saturday, November 2, 2019

उमेर जसप्रति कहिल्यै नटुङ्गिने गुनासो छ । कविता । पञ्च विस्मृत

उमेर जसप्रति कहिल्यै नटुङ्गिने गुनासो छ – पञ्च विस्मृत क्यालेण्डरका पानाहरु कुल्चँदै हुण्डरीको वेगमा एक निरपराध...

Posted by सिर्जना डबली on Wednesday, November 6, 2019

हजुरबा र समय । कविता । पञ्च विस्मृत

हजुरबा र समय — पञ्च विस्मृत सदियौँदेखि हो यो वेगीलाई समयलाई थुन्न हाम्रा हजुरबाहरुले फलामको बडेमानको पिँजडा बनाउँदै...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, October 4, 2018

अग्रजहरु । कविता । पञ्च विस्मृत

अग्रजहरु – पञ्च विस्मृत अलिक मास्तिर पहाडको उकालो बाटोमा गुनगुन गुनगुन गर्दै एक हुल मानिस हिँडिरहेका देखिन्छन्...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, May 16, 2019

याद २ । कविता । पञ्च विस्मृत

याद २ — पञ्च विस्मृत ब्यूँझिएको मात्र के हुन्छु समय नुहेको डालीमा बसेर एकाबिहानै चिर्बिर चिर्बिर गर्छे प्रिय...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, February 14, 2019

छिमेकीको हवेली देखेर । कविता । पञ्च विस्मृत

छिमेकीको हवेली देखेर — पञ्च विस्मृत छिमेकीको हवेली देखेर मैले पनि ठडयाएँ कल्पनाको राजधानीमा बडेमानको घर । सपनाहरुको...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, August 16, 2018

शब्दहरु । कविता । पञ्च विस्मृत

शब्दहरु — पञ्च विस्मृत शब्दहरु यी मसिना शब्दहरु ! कुम्लो कुटुरो बोकेर बाहिरिएको मान्छे घर फर्किएजस्तै एउटा...

Posted by Pancha Vismrit on Friday, December 1, 2017

कहिले आउँने दिनभरि । गीत । पञ्च विस्मृत

कहिले आउँने दिनभरि, आइपुग्ने कहिले शाम धाइरहने यो सम्झनाको, खै के होला नाम ? कुटुकुटु खाइरहन्छ, आँखाभरि...

Posted by Pancha Vismrit on Thursday, December 29, 2016

परदेशिएर । कविता । पञ्च विस्मृत

परदेशिएर मनभित्र कतै बज्छ सौन्दर्यको तीखो आवाज म सुन्छु म हेर्छु परेलाहरुमा अडिएर टिलपिल टिलपिल आँशु साँच्ची...

Posted by Pancha Vismrit on Monday, April 7, 2014

Popular posts from this blog

हजार शैली कविताका

ग्रहण छापियो दिवाकर रहेनन् !

आमा, तिम्रो सम्झनामा

कति झरी बादल रूझेर आएँ । पञ्च विस्मृत । स्वरूपराज आचार्यको स्वरमा

Swaroopraj Acharya Live - Releasing a Song Written by Pancha Vismrit

समुद्र २ । कविता । पञ्च विस्मृत । सन्जीव राईको लाइभ वाचन

नेपालबन्द । कविता । पञ्च विस्मृत । हङकङबाट वज्रकुमार थुलुङ राईको लाइभ वाचन

फर्किँदैछु स्वदेश । गीत । पञ्च विस्मृत । विवेक दुलाल क्षेत्रीको लाइभ वाचन

प्रिय विगत । कविता । पञ्च विस्मृत

अलार्म । कविता । पञ्च विस्मृत । राम गोपाल आशुतोषको वाचन

बालक दुर्बासाको गनगन । कविता । पञ्च विस्मृत । राम गोपाल आशुतोषको वाचन

On Instagram

View this post on Instagram

Dedicated to those staying abroad

A post shared by Pancha Vismrit (@pancha.vismrit) on

Facebook Page