Status

Posts

प्रवासी प्रवाह एक अनुभूति

- November 30, 2020

🖋 पञ्च विस्मृत मेरो सौभाग्य नै भन्नु पर्छ यसपाली ‘ प्रवासी प्रवाह ’मा बस्ने अवसर पाए । यसअघि पनि कवि मधु माधुर्य दाइ र कवि तथा कथाकार इन्द्रकुमार श्रेष्ठ ‘सरित’ काे अनौपचारिक निमन्त्रणा पाएको थिएँ, तर समय मिलेको थिएन । यसपाली समय मिल्यो । तीन कविता र एउटा गीत वाचन गरेँ । सुरुमा मैले विश्वासदीप तिगेलाले ‘ विश्व नेपाली साहित्य महासङ्घ ’को कार्यक्रम अनलाइबाट सञ्चालन गरेको कुरा सुनेको हुँ । पछि मलेसियाका थुप्रै कार्यक्रमहरुमा मैले अनलाइन अतिथिको भूमिका निभाएँ । मलेसियाका कार्यक्रमहरु लाइभ थिएनन् । जूम प्रचलनमा आएदेखि लाइभ कार्यक्रमहरु हुन थालेका छन् । नेपाली साहित्यले इन्टरनेटको राम्रै सदुपयोग गरिरहेको देखिन्छ । आजकल फेबुक लाइभ बाट पनि थुप्रै स्रष्टाहरु आफ्ना कविता वाचन गरिरहेका देखिन्छन् । तर दुर्भाग्य भनेको चाहिँ नेपालको इन्टरनेट स्पीड राम्रो छैन । एक अध्ययनले नेपालको इन्टरनेट स्पीड ३४१५.८२ केबीपीएस देखाएको छ । जबकि साउदी अरेबियाको इन्टरनेट स्पीड ५८.५२ एमबीपीएस रहेको छ । यी हरफहरु लेख्दै गर्दा मेरा आँखा कवि रामगोपाल आशुतोषको फेसबुक पोस्टमा परेका छन् । उहाँले केही घण्टादेखि इन्टरनेट

भ्रष्टाचार, भाइ–भतिजावाद र जातीयतावाद नेपालीको मौलिक संस्कृति

- April 18, 2020

– पञ्च विस्मृत ✍ Pancha Vismrit तसबिर पेरिस नेपाल डट्कमबाट केही साल पहिले म आफ्नो बैंक कार्ड अपडेट गर्न बैंक पुगेको थिएँ । त्यहाँको व्यवस्था अनुसार टिकट लिएर आफ्नो पालो पर्खिनुपर्ने हुन्छ । म लाइनमा थिएँ, तर त्यहाँ कार्यरत एक नेपाली दाइ भन्दै थिए अगाडि गएर बस, केही हुन्न । मेरो अगाडि दुई व्यक्ति थिए, म कसरी जाउँ तिनलाई उछिनेर अगाडि । म गइनँ । त्यो दाइ बकबकाए कस्तो दिमाग नभएको मान्छे रहेछ भन्दै । बैंक खुलेपछि पनि त्यो दाइले टिकटको पर्बाह नगरी केही नेपाली साथीहरुलाई अगाडि हुलिदिए । मलाई पनि पालो मिचेर अगाडि हुल्न निक्कै प्रयास गरे । ठीकै थियो, एक नेपाली हुनाको नाताले विदेशमा उनी ती सब गरिरहेका थिए । त्योसँग मिल्दोजुल्दो प्रसङ्ग अर्को पनि छ । नेपालमा मेला लाग्दा पिङ अनिवार्य हुनेगर्छ । पिङ खेल्ने चलन नेपालमा परापूर्वकालदेखि चलिआएको हो । तिहारमा हातैले बनाएको पिङ (पिर्के पिङ) खेलिनुले यस कुराको पुष्टि गर्दछ । दुई भिन्नभिन्नै मेलामा म लगायत मेरो समूहकालाई पिङ खेल्ने स्थल पुग्नलाग्दै तानेर लगेर सित्तैमा बसाइएको छ । सित्तैमा खेल्न पाउनु पनि सौभाग्यकै कुरा भयो । घरको प्रसङ्ग पनि जोड्

कोरोना डायरी १७ : फेसबुकलाइभ नेपाली कविताको पछिल्लो आयाम

- April 10, 2020

– पञ्च विस्मृत ✍ Pancha Vismrit कोरोना डायरी १७ ८ अप्रिल, बुधवार, २०२० दम्माम, साउदी अरेबिया (कवि सन्जीव राईको लाइभ वाचन) चौबीसै घण्टा कर्फ्यू सुरु भएको छ । सडक प्रायः सुनसान छ । अनिश्चित भविष्यको सङ्घारभित्र थुनिएका छन् लाखौँ विदेशी कामदार । सङ्क्रमितहरुको सङ्ख्या गनिरहेका छन् विभिन्न वेवसाइटहरु । उङिरहेछ सृजनशीलता । थकित छ मन । तर आशाको उज्यालो कतै त उदाएको छ । चैनाको वुहानमा मङ्गलवार कुनै बिरामीको मृत्यु भएन रे । यमनी विद्रोहीसँग पाँच वर्षदेखि युद्ध चलिआएकोमा साउदी अरेबियाले बिहीवारबाट “सिज फायर”को घोषणा गरेको छ रे । यी शुभ सङ्केत नै हुन् । कर्फ्यू भनिएता पनि यहाँको सरकार ‘प्राक्टिकल’ छ । आफ्नो वरपरको किराना पसलसम्म जान रोकतोक छैन । वस्तुतः यहाँ दुई कर्फ्यू चलिरहेका छन् । एउटा चौबीसै घण्टा, अर्को चाहिँ दिउँसोको ३ बजेदेखि बिहानको ६ बजेसम्म । पछिल्लो कर्फ्यू मूख्य कर्फ्यू हो, जुन समयसीमामा बाहिर निक्ले कडा कारबाहीको व्यवस्था छ । कति गन्नु कोरोना सङ्क्रमितहरुको सङ्ख्या ? एक महिना र झण्डै एक हप्ता भइसकेछ । यसबीच सङ्क्रमितहरुको सङ्ख्या २९३२ पुगेको छ, जुन सानोतिनो सङ्ख

एकाबिहानै छुरी खाएको त्यो पल

- December 26, 2019

– पञ्च विस्मृत ✍ Pancha Vismrit डि सेम्बर २३, सोमवार, २०१९, समय करिब ३.४५, बिहान : मेरो ड्यूटी ३.३० मा सकेको हो, घटनास्थलसम्म पुग्दा ३.४५ भएको हुनुपर्छ । डिसेम्बरको महिना भएकोले अलिक ढिलैगरि उज्यालो हुन थालेको थियो । ल्याम्पपोस्टहरु त्यति उज्याला लाग्दैनथे । साउदी अरेबियाको माटो टेकेको पनि वर्षाैँ भएछ । तर निडर भएर हिँडेका ती सडकले कुनै पनि बेला आफ्नो रङ्ग बदल्छन् भन्ने कुरा कसलाई थाहा ? एक इण्डियन साथीलाई जब उसको भिल्ला छोडेर फर्कन लागेँ साइकलमा, मेरो पछाडिबाट स्कुटरको आवाज आयो । मैले वास्ता गरिनँ । किनभने त्यस्ता स्कुटर प्रायः बकाला (किराना पसल) हरुमा काम गर्ने इण्डियन अथवा बङ्गालीहरुले प्रयोग गरेको देखेको थिएँ । तर त्यो करिब ३.४५ को एकाबिहान कुन मान्छे त्यस्तो स्कुटर चलाउँछ भन्ने कुराको विश्लेषण गर्नतिर लागिनँ म । त्यसो गर्ने समय नै पनि भएन भनौँ । साथीलाई छाेडेर हिँडेको करिब ३० सेकेण्ड मात्र भएको थियो, त्यो स्कुटरको आवाज एक्कासी ठूलो भएर आयो । भनौँ स्कुटरको स्पीड बढ्यो । तर पनि मैले पछाडि फर्केर हेरिनँ । सडक त ठूलै थियो तर कसो कसो बरु साइड दिने भएँ । नजिकै दुइटा का

अपदस्त जिन्दगीले चिनाएको नाम हरिराज खेवा

- August 02, 2019

– पञ्च विस्मृत ✍ Pancha Vismrit पचासको दशकमा मेरो सबैभन्दा प्रिय वस्तु केही थियो भने त्यो रेडियो थियो । अहिले जसरी मोबाइल फोन हातमा बोकेर घुम्ने गरिन्छ त्यो समय प्रायको साथमा रेडियो हुने गर्थ्यो । धनकुटा जिल्लाबासी भएको हुनाले रेडियो नेपाल क्षेत्रीय प्रसारण केन्द्र धनकुटाका हरेक कार्यक्रमहरु छुट्दैनथे । म आफैँ पनि साहित्य सृजना गर्थेँ । आफ्नो परिवारको सामु रेडियोबाट आफ्नो नाम आउँदा खुब आनन्द लाग्थ्यो । त्यतिबेला मैले लेखेको ‘हस्ताक्षर’ शीर्षकको गीतिकथा अत्यन्तै चर्चित भएको थियो । त्यो गीतिकथा दुईपल्ट प्रसारित मात्र भएन, त्यही गीतिकथा सुनेर डेढ दर्जन पत्रहरु समेत आए । आफ्नै बारे नलेखी नहुने भयो । किनभने म त्यति ‘प्रडक्टिभ’ हुनुको श्रेय धनकुटा जिल्ला आसपासका स्रष्टाहरुलाई जान्छ । वस्तुतः पचासको दशकसम्म पुस्तक, पत्रपत्रिका, कागज–कलम र रेडियोको जमाना थियो । सोशल मीडियालाई दिने सम्पूर्ण समय तिनलाई दिएर त्यतिबेलाका मान्छे आजका भन्दा बढी प्रडक्टिभ थिए भन्ने लाग्छ । मैले स्व. हरिराज खेवालाई न देख्न पाएँ, न त भेट्न नै; तर मेरो साहित्यिक सक्रियताका पछाडि कहीँ न कहीँ ‘अपदस्त जिन्दगी

मेरो आँखामा ‘प्रभास’को प्रथम कविता

- July 05, 2019

– पञ्च विस्मृत ✍Pancha Vismrit (Image from Facebook) कविता लेखनको विषयमा मान्छेका आ–आफ्नै धारणा हुन्छन् । भन्नुको मतलब कसैले विचारमा जोड दिन्छन् त कसैले शिल्पमा । यी दुवैको सम्याक् संयोजन हुनसक्यो भने कविता उत्कृष्ट बन्दछ । कविताको मूल्याङ्कन गर्दा कविको वाचन शैलीले पनि ठूलो प्रभाव पार्दछ । हेम प्रभासको पुरस्कृत कविताप्रति असन्तुष्टि पोख्ने कवि र कवितानुरागीहरुले यी सबै कुराको उल्लेख्य चिन्तन मनन गरेरै बोलेका होलान् । नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको ६२ औँ वार्षिकोत्सव तथा राष्ट्रिय कविता महोत्सव २०७६ (असार ९, सोमबार) सम्पन्न भयो, तर पुरस्कृत कविहरुलाई कमैले बधाई दिए । बरु असन्तुष्टिका शब्दहरु खर्चिए । प्रथम हुन सफल हेम प्रभासको ‘परदेश गएका पतिका नाममा’ कविताप्रति पनि त्यस्ता धेरै शब्दहरु पढ्नमा आए– सोशल मीडियामा । यति भएर पनि कवि हेम प्रभास एक सशक्त कवि हुन्, राम्रा कवि हुन् । कला साहित्यको क्षेत्रमा एक सक्रिय कवि हुन् । उनकै शब्दमा भन्ने हो भने उनी हैसियत भएका कवि हुन् । अग्रज साहित्यकार एलबी क्षेत्रीका शब्दमा “प्रथम पुरस्कार प्राप्त गर्ने कवि हेम प्रभास राष्ट्रियस्तरकै सुप्

विदेशिएकाहरूको पीडामाथि उभिएर दर्शन छाँट्नु पर्दैन महाशय !

- May 01, 2019

— पञ्च विस्मृत ✍ Pancha Vismrit (Study economics before talking about politics) हामीले स्कुलमा केही यस्ता कुराहरु सिकेर आएका छौँ, जुन गलत छन् । जस्तो कि कम सुत्नू धेरै पढ्नू, टुप्पी कसेर पढ्नू । पैसा महत्त्वपूर्ण कुरा होइन, विद्या ठूलो कुरा हो । धन नहोस् तर सानो र सुखी परिवार होस् । एक थोपा पसिना भएपनि स्वदेशमै बगाउनू आदिइत्यादि । यी सब दर्शन मात्र हुन्, खोत्रो दर्शन । यी खोक्रो र जीवनविरोधी दर्शनहरुलाई कुर्कुच्चामुनि नपारी वैदेशिक रोजगारीको बहस सम्भव छैन । सम्पन्नहरुले विपन्नलाई उठ्न नदिने षडयन्त्रको दुर्गन्ध छ यीमध्ये कतिपयमा । आर्थिक स्वतन्त्रता हासिल नगरी यी दर्शनहरुलाई आत्मसात् गरे कुनै पनि बेला जीवन दुर्घटित हुन सक्छ । किनकि यिनमा कुनै वैज्ञानिकता छैन । वास्तविकता त कम सुत्नाले प्रभावकारी पठन हुन सक्दैन । पैसाको सही ज्ञानबिना सुखी परिवारको परिकल्पना गर्न सम्भव छैन । पसिना बगाउने कुरामा उत्पादकत्वको ख्याल गर्न अत्यावश्यक हुन्छ । त्यसैले त्यस्ता अवैज्ञानिक विचार र विचारकहरुलाई त्यति माथि पनि नहेर्नू जसले गर्दा यथार्थको टोपी भुइँमा खासोस् । नेपालमा विदेशिएका युवालाई ह